फळे, भाज्या काढणीच्या पारंपरिक, आधुनिक यंत्रणा
Total Views |
फळे किंवा भाजीपाला पिके ही तुलनेने अधिक संवेदनशील असून, त्यांची काढणी योग्य वेळेस होणे अत्यंत महत्त्वाचे असते. त्यांचा दर्जा, पोषणमूल्ये आणि साठवणुकीची क्षमता यावर काढणीच्या प्रक्रियेचा थेट परिणाम होतो. पारंपरिक व आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या योग्य एकत्रीकरणातून काढणी प्रक्रिया अधिक प्रभावी बनू शकते.
काढणीसाठी आपण कोणती साधने वापरतो, यानुसार फळे आणि भाज्या काढणीच्या सामान्यतः तीन पद्धती पडतात.
१.पारंपरिक पद्धत: हाताने किंवा सोप्या साधनांद्वारे
२.यांत्रिक पद्धत - यांत्रिक पद्धतीने काढणी
३.आधुनिक तंत्रज्ञान: रोबोटिक्स, ड्रोन, आणि सेन्सर तंत्रज्ञानाचा वापर..
काढणीसाठी आपण कोणती साधने वापरतो, यानुसार फळे आणि भाज्या काढणीच्या सामान्यतः तीन पद्धती पडतात.
१.पारंपरिक पद्धत: हाताने किंवा सोप्या साधनांद्वारे
२.यांत्रिक पद्धत - यांत्रिक पद्धतीने काढणी
३.आधुनिक तंत्रज्ञान: रोबोटिक्स, ड्रोन, आणि सेन्सर तंत्रज्ञानाचा वापर..
पारंपरिक काढणी-
यात फळांची काढणी मुख्यतः हाताने किंवा हस्तचलित साधनाने केली जाते, या पद्धतीमध्ये मजुरांची संख्या व श्रम अधिक लागतात, तसेच वेळ जास्त लागतो. काढणीमध्ये फळांना हानी पोहोचण्याची शक्यता अधिक असते.
* विशेषतः पपई, सीताफळांसाठी परिपक्वतेनुसार हाताने काढणी सर्वोत्तम मानली जाते.
*फळांची काढणी कात्रीच्या मदतीने केली जाते. या प्रक्रियेमध्ये कामगारांचा अनुभव व कौशल्य आवश्यक असते,
* टोमॅटो, भेंडी, पालक यांसारख्या भाजीपाल्यांमध्ये काढणी करताना स्वच्छता नाजूक हाताळणी व पिकलेल्या उत्पादनाची गुणवत्ता यावर भर द्यावा लागतो. त्यासाठी धारदार कात्री किंवा सिकेटरसारख्या हलक्या साधनांचा वापर केला जातो काढणीनंतर शेतीमाल ठेवण्यासाठी छोट्या टोपल्या किंवा प्लॅस्टिकचे क्रेट्स वापरले जातात.
* लहान व मध्यम आकाराच्या शेतांसाठी उपयोगी
साधने
यात फळांची काढणी मुख्यतः हाताने किंवा हस्तचलित साधनाने केली जाते, या पद्धतीमध्ये मजुरांची संख्या व श्रम अधिक लागतात, तसेच वेळ जास्त लागतो. काढणीमध्ये फळांना हानी पोहोचण्याची शक्यता अधिक असते.
* विशेषतः पपई, सीताफळांसाठी परिपक्वतेनुसार हाताने काढणी सर्वोत्तम मानली जाते.
*फळांची काढणी कात्रीच्या मदतीने केली जाते. या प्रक्रियेमध्ये कामगारांचा अनुभव व कौशल्य आवश्यक असते,
* टोमॅटो, भेंडी, पालक यांसारख्या भाजीपाल्यांमध्ये काढणी करताना स्वच्छता नाजूक हाताळणी व पिकलेल्या उत्पादनाची गुणवत्ता यावर भर द्यावा लागतो. त्यासाठी धारदार कात्री किंवा सिकेटरसारख्या हलक्या साधनांचा वापर केला जातो काढणीनंतर शेतीमाल ठेवण्यासाठी छोट्या टोपल्या किंवा प्लॅस्टिकचे क्रेट्स वापरले जातात.
* लहान व मध्यम आकाराच्या शेतांसाठी उपयोगी
साधने
वेगवेगळ्या प्रकारच्या कात्र्या
* नाजूक, लहान व मध्यम आकाराची फळे काढण्यासाठी उदा.द्राक्षे, सफरचंदे
* घटक - स्टील ब्लेड- धारदार, प्लॅस्टिक /रबर हँडल
* नाजूक, लहान व मध्यम आकाराची फळे काढण्यासाठी उदा.द्राक्षे, सफरचंदे
* घटक - स्टील ब्लेड- धारदार, प्लॅस्टिक /रबर हँडल
* देखभाल- स्वच्छ ठेवणे, गंज रोखणे व नियमितपणे धार लावणे.
विळ्याचा वापर
* वापर- भाजीपाला, गहु, तांदूळ, बाजरी व अन्य पिके कापण्यासाठी पिके कापण्यासाठी
* घटक - अर्धवर्तुळाकार धारदार बहेड, प्लॅस्टिक, लाकूड किंवा रबर हँडल.
* देखभाल- ब्लेड स्वच्छ ठेवणे, गंज रोखणे व नियमितपणे धार लावणे.
झाड किंवा वेली हलवून फळे काढणे
* वापर: झाडाला किंवा वेलीला हलवून फळे काढली जातात. यासाठी झाडाखाली जाळी किंवा चटई अंथरली जाते. जांभूळ, आवळा व बदाम यासारख्या पिकांसाठी व मोठ्या झाडावरील फळे काढण्यासाठी सोपी पद्धत.
विळ्याचा वापर
* वापर- भाजीपाला, गहु, तांदूळ, बाजरी व अन्य पिके कापण्यासाठी पिके कापण्यासाठी
* घटक - अर्धवर्तुळाकार धारदार बहेड, प्लॅस्टिक, लाकूड किंवा रबर हँडल.
* देखभाल- ब्लेड स्वच्छ ठेवणे, गंज रोखणे व नियमितपणे धार लावणे.
झाड किंवा वेली हलवून फळे काढणे
* वापर: झाडाला किंवा वेलीला हलवून फळे काढली जातात. यासाठी झाडाखाली जाळी किंवा चटई अंथरली जाते. जांभूळ, आवळा व बदाम यासारख्या पिकांसाठी व मोठ्या झाडावरील फळे काढण्यासाठी सोपी पद्धत.
* घटक- जाळी किंवा चटई
* देखभाल- जाळी किंवा चटई स्वच्छ ठेवणे
* तोटे- जमिनीवर पडताना आपटून फळे खराब होण्याचा धोका
काठीने फळे पाडणे किंवा हुकसदृश साधनांचा वापर
* वापर - आंबा, चुकू, नारळ यासारख्या उंच झाडांवरील फळांसाठी
* घटक- लांब काठी, त्याला हुक
काठीने फळे पाडणे किंवा हुकसदृश साधनांचा वापर
* वापर - आंबा, चुकू, नारळ यासारख्या उंच झाडांवरील फळांसाठी
* घटक- लांब काठी, त्याला हुक
* देखभाल- काठी , हुक स्वच्छ ठेवणे.
* तोटे- फळांना ओरखडे येणे किंवा इजा होण्याची शक्यता जास्त असते.
* तोटे- फळांना ओरखडे येणे किंवा इजा होण्याची शक्यता जास्त असते.
अॅग्रोवन १५.२.२५